The Jhelum River-జీలం నది

జీలం నది – చరిత్ర, ప్రాముఖ్యత మరియు భవిష్యత్తు

జీలం నది ఎక్కడ ఉంది?

జీలం నది భారతదేశం మరియు పాకిస్థాన్‌లలో ప్రవహించే ఒక ముఖ్యమైన నది. ఇది హిమాలయ పర్వత శ్రేణిలోని వేరినాగ్ (Verinag), జమ్మూ కశ్మీర్ ప్రాంతంలో ఉద్భవించి, పాకిస్థాన్‌లోని పంజాబ్ ప్రదేశంలో చెనాబ్ నదిలో కలుస్తుంది.

నదికి సంబంధించిన కొన్ని ముఖ్యమైన వివరాలు

• మొత్తం పొడవు: సుమారు 725 కి.మీ.
• మూలం: వేరినాగ్, జమ్మూ & కశ్మీర్
• నదుల కలయిక: చివరకు ఇండస్ నదికి కలుస్తుంది
• దేశాలు: భారత్, పాకిస్థాన్

జీలం నది చారిత్రక ప్రాముఖ్యత

పురాతన కాలంలో జీలం నది

జీలం నది పురాతన భారతదేశ చరిత్రలో ప్రముఖ స్థానాన్ని కలిగి ఉంది. వేదాల్లో దీనిని “వితస్తా” అని పిలిచేవారు. ఇది హిందూ పురాణాలలో కూడా ప్రస్తావించబడింది.

అరికోట యుద్ధం (Battle of Hydaspes) మరియు అలెగ్జాండర్ ప్రభావం

అలెగ్జాండర్ గొప్పతనం మరియు భారతదేశ ప్రవేశం

ఆలెగ్జాండర్ మాసిడోనియా రాజ్యం నుండి ప్రపంచాన్ని జయించేందుకు బయల్దేరిన మేలు తలంచిన అగ్రశ్రేణి సామ్రాజ్యవాద యోధుడు. ఆయన గ్రీకు, పెర్షియన్, మరియు మధ్య ఆసియా రాజ్యాలను జయించి, భారతదేశపు నైరుతి సరిహద్దులకు చేరుకున్నాడు. అరికోట (Hydaspes) నదికి సమీపంలో జరిగిన ఈ యుద్ధం, అలెగ్జాండర్ జీవితంలో అత్యంత కీలక ఘట్టం.

యుద్ధానికి ముందు పరిణామాలు

పోరస్ (King Porus), పంజాబ్ ప్రాంతాన్ని పరిపాలించిన శక్తివంతమైన రాజు. అలెగ్జాండర్ భారతదేశంలో ప్రవేశించడంతో పోరస్ ప్రతిఘటనకు సిద్ధమయ్యాడు. అతను తన భారీ హస్తీ సైన్యాన్ని సిద్ధం చేసుకుని, అరికోట నదిని అడ్డుగా నిలిపాడు. అరికోట నది (Hydaspes River) సేద్దుగా ప్రవహించే నీటిని ఉపయోగించి, తన వ్యూహాలను అమలు చేశాడు.

యుద్ధ వ్యూహాలు మరియు ప్రారంభం

అలెగ్జాండర్ వ్యూహం

1. చిత్రమైన వ్యూహం: అలెగ్జాండర్ తన సైన్యాన్ని రెండు భాగాలుగా విభజించాడు. ఒక వర్గం నేరుగా పోరస్ సైన్యాన్ని ఎదుర్కొనగా, మరొక వర్గం నదిని దాటి వెనుక నుండి దాడి చేసింది.
2. అర్ధరాత్రి దాడి: అలెగ్జాండర్ తన సైనికులను రాత్రివేళ నదిని దాటి ప్రత్యర్థులపై అకస్మాత్తుగా దాడి చేయించాడు.
3. తీవ్ర దాడులు: అతను తన గుర్రపు దళాన్ని సమర్థంగా వినియోగించి పోరస్ సైన్యాన్ని చీల్చివేశాడు.

పోరస్ వ్యూహం

1. హస్తీ దళం: పోరస్ తన ప్రధాన బలంగా శక్తివంతమైన ఏనుగుల దళాన్ని ఉపయోగించాడు.
2. స్థిర బలగాలు: పోరస్ తన సైన్యాన్ని సమంగా పంక్తులుగా ఏర్పాటు చేసి ఎదుర్కొనడానికి సిద్ధంగా ఉంచాడు.
3. స్థిర ప్రతిఘటన: తొలుత అతని సైన్యం తీవ్రంగా ప్రతిఘటన చూపింది, కానీ అలెగ్జాండర్ వ్యూహానికి తట్టుకోలేకపోయింది.

యుద్ధంలో కీలక ఘట్టాలు

1. ప్రారంభ దాడులు: అలెగ్జాండర్ తన గుర్రపు దళంతో ముందు నుంచే దాడి మొదలుపెట్టాడు.
2. హస్తీ దళం వైఫల్యం: వర్షంతో నేల జారిపోయింది, దీని వల్ల పోరస్ హస్తీ దళం సమర్థంగా పని చేయలేదు.
3. ఆఖరి అంకం: పోరస్ సైన్యం అలెగ్జాండర్ మిలటరీ వ్యూహానికి ఓడిపోయింది.

యుద్ధ ఫలితం మరియు ప్రభావం

అలెగ్జాండర్ విజయం

పోరస్ తీవ్ర ప్రతిఘటన చేసినప్పటికీ, చివరికి అలెగ్జాండర్ విజయం సాధించాడు. పోరస్ వీరోచిత పోరాటాన్ని చూసి, అతన్ని గౌరవంగా తన పాలనలో భాగంగా ఉంచుకున్నాడు.

భారతదేశంపై ప్రభావం

1. సాంస్కృతిక మార్పులు: గ్రీకు మరియు భారతీయ సంస్కృతుల కలయిక పెరిగింది.
2. రాజకీయ మార్పులు: అలెగ్జాండర్ రాజ్య విస్తరణ ద్వారా భారతీయ రాజుల పాలనలో మార్పులు వచ్చాయి.
3. సైనిక వ్యూహాలు: భారత రాజులు తర్వాతి కాలంలో అలెగ్జాండర్ వ్యూహాలను అనుసరించారు.

మొఘల్ మరియు బ్రిటిష్ పాలనలో నది ప్రాముఖ్యత

మొఘల్ చక్రవర్తులు, ముఖ్యంగా జహంగీర్, జీలం నది ప్రాంతాన్ని విహార స్థలంగా ఉపయోగించారు. బ్రిటిష్ పాలనా కాలంలోనూ ఇది వ్యాపార మార్గంగా ఉపయోగించబడింది.

జీలం నది భౌగోళిక లక్షణాలు

మూల స్థానం మరియు ప్రవాహ మార్గం

జీలం నది వేరినాగ్ వద్ద ఉద్భవించి, వులార్ సరస్సును దాటి, పాక్ నియంత్రిత కశ్మీర్ (PoK) ద్వారా పాకిస్థాన్‌లో ప్రవేశిస్తుంది.

ముఖ్యమైన ఉపనదులు

• నీలం నది
• కునార్ నది
• పోన్ నది

నది వెంబడి ఉన్న ప్రధాన నగరాలు

• శ్రీనగర్
• బారాముల్లా
• ముజఫరాబాద్
• జెహ్లమ్ (పాకిస్థాన్)

జీలం నది ఆర్థిక ప్రాముఖ్యత

సాగు మరియు పంటలు

జీలం నది జలాలు పంజాబ్ మరియు కశ్మీర్ రాష్ట్రాల్లో పంటల సాగుకు ఉపకరిస్తాయి. గోధుమ, వరి, మక్క వంటి పంటలు విస్తారంగా సాగు చేయబడుతున్నాయి.

జల విద్యుత్ ఉత్పత్తి

• ఝీలం నది జల విద్యుత్ ఉత్పత్తి
• ఝీలం నది భారతదేశం మరియు పాకిస్తాన్ దేశాల మధ్య ప్రవహించే ముఖ్యమైన నదుల్లో ఒకటి. ఈ నది జల విద్యుత్ ఉత్పత్తికి ప్రధాన కేంద్రంగా నిలిచింది. అనేక పెద్ద, చిన్న జల విద్యుత్ ప్రాజెక్టులు ఈ నదిపై అభివృద్ధి చేయబడ్డాయి. ఈ వ్యాసంలో ఝీలం నదిలో జల విద్యుత్ ఉత్పత్తి, ప్రధాన ప్రాజెక్టులు, వాటి ప్రాముఖ్యత మరియు భవిష్యత్తు అవకాశాల గురించి వివరంగా చర్చిస్తాము.
• ఝీలం నది – ఓ పరిచయం
• ఝీలం నది హిమాలయ పర్వత ప్రాంతంలోని వేరినాగ్ (జమ్మూ కాశ్మీర్) వద్ద ఉద్భవించి, పాకిస్తాన్‌లోని చనాబ్ నదిలో కలుస్తుంది. మొత్తం సుమారు 725 కిలోమీటర్ల పొడవున్న ఈ నది, జమ్మూ కాశ్మీర్, పంజాబ్ ప్రాంతాల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది.
• ఇది హిమాలయాల నుండి ఉద్భవించే పెద్ద గ్లేషియర్ మరియు మంచు నీటి మూలాల నుండి వస్తుంది. దీనివల్ల ఇది జల విద్యుత్ ఉత్పత్తికి అనువైన నదిగా మారింది.
• ఝీలం నదిలో ప్రధాన జల విద్యుత్ ప్రాజెక్టులు
• 1. మంగ్లా డ్యామ్ జల విద్యుత్ ప్రాజెక్ట్
• స్థానం: పాకిస్తాన్ అధీనంలోని మిర్పూర్ ప్రాంతం
• స్థాపన సంవత్సరం: 1967
• సామర్థ్యం: 1,150 మెగావాట్లు
• ప్రాముఖ్యత: పాకిస్తాన్‌లోని అతిపెద్ద రిజర్వాయర్లలో ఇది ఒకటి. వ్యవసాయానికి, తాగునీటికి, విద్యుత్ ఉత్పత్తికి ఇది ముఖ్యమైన ప్రాజెక్ట్.
• 2. కిషన్ గంగా జల విద్యుత్ ప్రాజెక్ట్
• స్థానం: జమ్మూ కాశ్మీర్, భారత్
• స్థాపన సంవత్సరం: 2018
• సామర్థ్యం: 330 మెగావాట్లు
• ప్రాముఖ్యత: ఈ ప్రాజెక్ట్ భారతదేశం కోసం ఒక కీలకమైన ప్రాజెక్ట్. పాకిస్తాన్ దీన్ని అంతర్జాతీయ న్యాయస్థానంలో చర్చకు తీసుకువచ్చినా, భారత్ దీన్ని విజయవంతంగా పూర్తిచేసింది.
• 3. ఉరి జల విద్యుత్ ప్రాజెక్ట్
• స్థానం: జమ్మూ కాశ్మీర్
• సామర్థ్యం: 480 మెగావాట్లు
• ప్రాముఖ్యత: భారతదేశం మరియు పాకిస్తాన్ మధ్య సింధు జల ఒప్పందం మేరకు అభివృద్ధి చేసిన ప్రాజెక్ట్.
• 4. నియమ్ జల విద్యుత్ ప్రాజెక్ట్
• స్థానం: జమ్మూ కాశ్మీర్
• సామర్థ్యం: 1000 మెగావాట్లు (ప్లానింగ్ దశ)
• ప్రాముఖ్యత: భవిష్యత్తులో ఇది భారతదేశంలోనే అతిపెద్ద జల విద్యుత్ ప్రాజెక్ట్‌గా మారే అవకాశం ఉంది.
• ఝీలం నది జల విద్యుత్ ఉత్పత్తిలో సవాళ్లు

1. భౌగోళిక సవాళ్లు: హిమాలయాల్లో అధిక ఎత్తు, పర్వతాల మధ్య ఈ ప్రాజెక్టులను నిర్మించడం సులభం కాదు.
2. అంతర్జాతీయ రాజకీయ ప్రభావం: భారతదేశం – పాకిస్తాన్ మధ్య సింధు జల ఒప్పందం ప్రకారం, నదుల వినియోగంపై పరిమితులు ఉన్నాయి.
3. పర్యావరణ ప్రభావం: డ్యామ్ నిర్మాణాలు వల్ల స్థానిక జీవ వైవిధ్యం, ప్రకృతి సమతుల్యత దెబ్బతినే అవకాశం ఉంది.
4. ఆర్థిక పరిమితులు: అధిక పెట్టుబడులు అవసరమవడం వల్ల కొన్ని ప్రాజెక్టులు ఆలస్యమవుతున్నాయి.

భవిష్యత్ అవకాశాలు

• నూతన టెక్నాలజీలు: అధునాతన టర్బైన్ మరియు హైడ్రో పవర్ టెక్నాలజీలు ద్వారా విద్యుత్ ఉత్పత్తిని పెంచే అవకాశముంది.
• రహదారి, రైల్వే కనెక్షన్లు: ప్రాజెక్టుల నిర్మాణాన్ని వేగవంతం చేసేందుకు మెరుగైన రవాణా సౌకర్యాలు అవసరం.
• పునరుత్పాదక ఇంధన ఉత్పత్తి: జల విద్యుత్, సౌర విద్యుత్, వాయు విద్యుత్ కలిపి శక్తి సమీకరణ వ్యవస్థను అభివృద్ధి చేసే యోచన ఉంది.

పర్యావరణ సమస్యలు మరియు సవాళ్లు

కాలుష్యం మరియు దాని ప్రభావం

జల కాలుష్యం, పారిశుద్ధ్య లోపం, పారిశ్రామిక వ్యర్థాలు జీలం నది నీటిని కలుషితం చేస్తున్నాయి.

గ్లోబల్ వార్మింగ్ కారణంగా నీటి లభ్యత మార్పులు

ఉష్ణోగ్రత పెరుగుదల వల్ల హిమాలయాల్లో మంచు కరగడం పెరిగింది. దీని ప్రభావంగా భవిష్యత్తులో నీటి కొరత ఏర్పడే అవకాశం ఉంది.

జీలం నది భవిష్యత్తు

ప్రభుత్వ చర్యలు, నీటి సంరక్షణ మార్గాలు, పర్యావరణ పరిరక్షణ కార్యక్రమాలు కలిపి నదిని రక్షించాల్సిన అవసరం ఉంది.

తరచుగా అడుగు ప్రశ్నలు (FAQs)

1. జీలం నది ఎక్కడ ప్రారంభమవుతుంది?
   జమ్మూ & కశ్మీర్‌లోని వేరినాగ్ వద్ద ప్రారంభమవుతుంది.
2. జీలం నది ఎందుకు ప్రాముఖ్యత కలిగింది?
   ఇది చారిత్రక, భౌగోళిక మరియు ఆర్థికంగా చాలా ముఖ్యమైనది.
3. జీలం నదిపై ప్రధాన ఆనకట్ట ఏమిటి?
   మంగ్లా డామ్.
4. జీలం నది ఏ నదిలో కలుస్తుంది?
   చెనాబ్ నదిలో కలుస్తుంది.
5. జీలం నది కాలుష్యం ఎలా తగ్గించాలి?
   పారిశుద్ధ్య చర్యలు, పరిశ్రమల నియంత్రణ, పునరావృత నీటి శుద్ధి ద్వారా తగ్గించవచ్చు.